Economen zijn dwazen!

De meeste samenlevingen zijn het erover eens dat het geen goed idee is om mensen op eigen houtje conflicten te laten uitvechten. Dus hebben ze een systeem van rechtspraak ontwikkeld om ons gedrag in aanvaardbare banen te leiden.
In onze geseculariseerde samenleving is de opvatting gemeengoed geworden dat de wetten en regels waarop die rechtspraak gebaseerd is, op zichzelf genoeg zijn om mensen in het gareel te houden. In de wet staat dat men niet mag stelen, dus zijn onze wetgevers ervan uitgegaan dat de managers van grote bedrijven, zoals banken en verzekeringsinstellingen, zich daaraan niet schuldig zouden maken. Het ligt er natuurlijk aan hoe je 'diefstal' definieert, maar er valt zeker iets te zeggen voor de stelling dat deze types ons jarenlang bestolen hebben.
(Het is merkwaardig dat dat vertrouwen aan de andere kant van economische spectrum volkomen ontbreekt. De wetgever gaat er vandaag de dag van uit dat wie afhankelijk is van een uitkering in principe een fraudeur is - aan de uitkeringstrekker om te bewijzen dat dat niet zo is met een schier ontoegankelijk oerwoud van regels en formulieren. Iemand zou eens moeten uitrekenen wat onze uitkeringen hebben gekost, afgezet tegen de kosten die we nu moeten maken om de ellende van de gedereguleerde financiële markten op te lossen.)
Hoewel het te ver gaat om te zeggen dat alle eigendom diefstal is, ben ik ervan overtuigd dat somige zaken te belangrijk zijn om aan privé-personen in eigendom te geven. Ik heb het dan over zaken als gezondheidszorg, het verzekerings- en bankierswezen en de nutsbesdrijven. Met een beetje goede wil zouden zelfs de media daaronder kunnen worden geschaard, maar als voormalig journalist ben ik wellicht bevooroordeeld.
Het is niet voor niets dat het bedrijfsleven zich zo sterk heeft gemaakt om al deze zaken zo veel mogelijk te privatiseren. Hoewel het in veel opzichten onwetende dwazen zijn, hebben onze captains of industery van een ding in principe wel verstand, en dat is van geld verdienen. Zij wreven zich in de handen bij de miljarden die te verdienen zouden zijn aan het verkopen van gezondheidszorg, energie en water aan consumenten die daar altijd veel geld voor zullen overhebben, want het zijn tegenwoordig zo'n beetje eerste levensbehoeften.
Het gaat deze bedrijven erom hun winsten te maximaliseren - daar maken ze geen geheim van. Ze hebben de mythe doen postvatten dat dit streven automatisch leidt tot de meest efficiënt denkbare bedrijfsvoering en derhalve tot het best mogelijke 'product' voor de 'consument'. Hoe het een volgt uit het ander is mij altijd een radsel geweest. Het tegenovergestelde lijkt mij het geval: een maximaal winststreven leidt uiteindelijk tot mindere dienstverlening, want die dienstverlening is de voornaamste kostenpost van een dienstenverlenend bedrijf.
Dat zaken van algemeen belang zijn verkwanseld aan het bedrijfsleven, komt doordat ons economisch systeem gespeend is van moreel besef. Politici met morele ruggengraat hadden hiertoe nooit kunnen besluiten. Het was immers niet voor niets dat nutsbedrijven en gezondheidszorg ooit gedeprivatiseerd zijn. Dat was omdat ze in handen van het bedrijfsleven op een puinhoop uitdraaiden. Onze politici hebben zich echter door economen inmiddels van het tegendeel laten overtuigen.
Economen studeren hun vak aan universiteiten en daarom denkt men dat wat zij bedrijven wetenschap is, maar dat is niet waar. Economie is een op gedateerde natuurwetenschappelijke beginselen gebaseerde manipulering van statistieken die met wetenschap niets te maken heeft.
Zo gaan economen ervan uit dat deelnemers aan het economisch proces wezens zijn die altijd rationale beslissingen nemen en niet gehinderd worden door morele bezwaren bij het bevredigen van hun hebzucht. In feite is hebzucht de enige menselijke karaktertrek die economen erkennen. Dat vloeit voort uit een nogal gemankeerd besef van Darwins theorie van natuurlijke selectie, die wel eens kort wordt samengevat als 'survival of the fittest'. Dat wordt doorgaans vertaald en opgevat als 'het recht van de sterkste', maar dat is in biologisch opzicht volstrekt niet het geval.
De term moet gelezen worden als 'het recht van de het best aan zijn omgeving aangepaste', want dat is waar het in darwinistische biologie om draait. Dat hoeft helemaal niet de sterkste te zijn. Sterker nog: in een intens sociale diersoort als de mens is de best aangepaste waarschijnlijk niet de sterkste of de meest gewelddadige, maar de verstandigste. Maar in de visie van de economen moet de 'sterkste' altijd overleven. Dat dat onvermijdelijk tot allerlei sociale ellende leidt, nemen zij vanuit hun gemankeerde wetenschappelijke perspectief voor lief omdat het past in hun sociaal-darwinistische wereldbeeld.
Verstandig gedrag bij de mens vereist vaak evenwel juist het tegenovergestelde van wat de economen propageren. Altruïsme op korte termijn kan leiden tot het bereiken van voor ons allen zinvolle doelen op lange termijn. Altruïsme wordt echter niet erkend in de huidige maatschappelijke en economische beginselen. Wie niet in de eerste plaats voor zichzelf opkomt, wordt al snel voor idioot versleten.

Wordt wellicht vervolgd...

Idioot

Zat naar het nieuws te kijken gisteren. Geen goed idee. Wat kan een mens zich opwinden over de onzin die onze Grote Roergangers allemaal verkopen. Eerst zag ik ene Wellink voorbijkomen, een opgeblazen pad van een man, die zich directeur van de Nederlandsche Bank noemt en die dus medeverantwoordelijk is voor de puinhoop waar we nu mee zitten. Hij begon met te vertellen dat bankiers zich niet hoefden te verontschuldigen als ze zich nergens voor schaamden. Omdat bankiers een notoir schaamteloze bende zijn, kwam dat neer op een oproep om schaamteloos door te gaan met het veroozaken van ellende. Zoals hij even later bewees door met een stalen gezicht te verklaren dat de tonnen die een aantal van zijn medenon-valeurs als beloning voor bewezen 'diensten' (aan wie? niet aan mij) meekregen, geen 'bonus' genoemd mocht worden. Het was gewoon een vut-regeling, legde hij uit.
Dat was een hele geruststelling, vooral omdat ik onze premier, de schijnheilige tovenaarsleerling Balkenende, nog geen vijf minuten later hoorde vertellen dat de pensioenleeftijd moet worden opgetrokken naar 67 jaar omdat we anders niet uit de economische crisis kunnen geraken. Behalve voor bankiers, kon ik niet nalaten te denken.
Laat ik vertellen hoe de waanzin van hun kapitalistische fantasie mij persoonlijk heeft geraakt.
Ik heb bijna 30 jaar met veel plezier als journalist van het Eindhovens Dagblad gewerkt, het grootste deel van die tijd als wetenschapsredacteur. Helaas werd ons bedrijf een speelbal van de beurs en veranderde het binnen enkele jaren twee maal van eigenaar, met alle destructieve gevolgen van dien. Momenteel is het Eindhovens Dagblad eigendom van een Brits bedrijf, Mecom, dat er een angelsaksische wijze van bedrijfsvoering op nahoudt.
De nieuwe hoofdredacteur van het Eindhovens Dagblad heeft zich geheel en al gecommitteerd aan deze aanpak, waarin het maximaliseren van de winst voor de aandeelhouders van het bedrijf de hoogste priotiteit heeft - hoger zelfs dan het voortbestaan van het bedrijf zelf, zolang dat de aandeelhouders niets kost (en daar hebben de beursboeven allerlei handige trucs voor bedacht.)
Onze nieuwe hoofdredacteur hoopte voor deze anonieme graaiers snel veel geld te verdienen met een gratis 'glossy' (dat is een blad op duur papier met veel foto's en weinig inhoud, à la Playboy, maar in dit geval slechts met aangeklede dames, wat de aantrekkelijkheid niet verhoogt) die adverteerders zou moeten verleiden. 'Gratis' is trouwens niet helemaal waar. De reguliere abonnee moet er 7 euro voor betalen. Het is alleen gratis voor mensen in de regio die meer dan 75.000 euro per jaar verdienen en die het voor niets thuisbezorgd krijgen, of ze nu abonnee van het Eindhovens Dagblad zijn of niet.
Daar had ik (en diverse meer ervaren collegas'met mij) om verschillende redenen ernstige bedenkingen tegen.
Om te beginnen kwam het mij voor als verraad aan de abonnees die trouw genoeg zijn gebleken om ondanks alles hun abonnement op de krant te handhaven - vaak al generaties lang. En hoe je het ook wendt of keert, je maakt een krant uiteindelijk voor de lezers, niet voor de adverteerders. Als je die prioriteit omdraait, ben je als uitgever bezig je eigen graf te graven, een waarheid die tot de marketeers en managers die het thans voor het zeggen hebben maar niet wil doordringen.
Daarnaast was het mij volkomen duidelijk dat de economische luchtbel waarop dit hele plan gebaseerd was, elk moment uit elkaar kon klappen, dus was het maar zeer de vraag of het plan van de hoofdredactie de fondsen zou genereren die ervan werden verwacht. Als journalist kon ik die mening, ook intern, natuurlijk niet onder stoelen of banken steken.
Een derde punt is dat, hoezeer het mij als krantenman ook aan het hart gaat, de gedrukte pers ten dode is opgeschreven. De toekomst van de journalistiek ligt op het internet. Hoewel dat besef wel bestaat bij de meeste van mijn collega's, was er nooit een echt gevoel van urgentie, zoals blijkt uit het feit dat mijn ex-hoofdredactie liever veel geld wilde steken in een gedrukt medium voor winst op korte termijn dan in het ontwikkelen van onze aanwezigheid op het internet, zoals ik bepleitte.
De huidige ED-hoofdredacteur is weliswaar niet het grootste licht dat ooit op aarde heeft geschenen (hij is PSV-supporter), maar je zou toch van een journalist verwachten dat hij de tekenen aan de wand kan waarnemen. Helaas heeft hij een tijdje als chef van de economieredactie gefungeerd, waaraan hij de waan ontleent dat hij verstand heeft van economie, waardoor hij mijn waarschuwingen niet alleen in de wind kon slaan, maar ze zelfs kon gebruiken als argument in mijn ontslagprocedure.
Dezer dagen blijkt dat zelfs economen geen verstand hebben van economie, zoals ik steeds heb beweerd, maar dat is aan de internationale economiepers helaas geheel ontgaan omdat ze kritiekloos de sprookjes heeft geslikt die bankiers, beleggers en bestuursraden haar hebben opgelepeld.
Hoe dan ook, mij werd ontslag aangezegd en nog geen twee weken later gebeurde waar ik steeds voor gewaarschuwd heb: de economie stortte in.
Intussen zit ik thuis met weinig vooruitzichten en is deze idioot nog steeds de baas bij de krant waar ik zoveel van hou.
Dat zijn nou dingen waar ik mij boos over kan maken.